Tai xiu - Tài xỉu - Game tài xỉu

Căn cứ cuốn ngọc phả dầy 10 trang, kích thước 12x21cm được viết bằng chữ Hán trên nền giấy dó, có niên đại Khải Định năm thứ nhất - 1916; 07 đạo sắc phong hiện còn lưu giữ được tại di tích, đồng thời khảo sát phong tục thờ tự ở địa phương và các vùng lân cận, có thể khẳng định đình Thét thờ thần núi và các Vua Hùng. Đó là thần Đột Ngột Cao Sơn, Ất Sơn, Viễn Sơn - là 3 vị thần ngự tại 3 ngọn núi thiêng thuộc “Tam sơn cấm địa” là núi Nghĩa Lĩnh, núi Trọc, núi Vặn. Sau này trên Nghĩa Lĩnh (núi Cả) dựng đền thờ các vua Hùng. Ở đây có sự dung hòa giữa tín ngưỡng thờ thần núi và tín ngưỡng thờ tổ tiên - thờ tự các vua Hùng, nên ở những nơi thờ Hùng Vương, trên bài vị thường ghi tên của các vị thần núi. Ở Phú Thọ, có rất nhiều nơi trong vùng người Kinh thờ các vị thần trên. Di tích đình Thét cũng nằm trong hệ thống đó. Căn cứ vào 07 sắc phong hiện còn giữ tại Đình, trong đó sắc phong sớm nhất có niên đại Thiệu Trị nguyên niên - 1846 thì có thể khẳng định di tích được dựng vào đầu thế kỷ XIX. Nhưng qua nghiên cứu lịch sử hình thành và phát triển của Hát Xoan - Di sản phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp của nhân loại thì đình Thét được ra đời trước đó. Tuy nhiên, ngôi đình đã bị hư hỏng trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp. Ngôi đình mà chúng ta nhìn thấy ngày nay được phục hồi năm 2003 trên vị trí nền móng cũ.

Hiện nay, đình Thét tọa lạc trên khuôn viên thoáng đẹp với tổng diện tích là 2000m². Đình quay hướng Bắc. Các phía đều giáp khu dân cư nên thuận lợi cho việc hành lễ của người dân. Nhìn tổng thể, đình Thét có có mặt bằng kiến trúc kiểu chữ đinh (  (丁 ), gồm 2 tòa: Đại bái và hậu cung. Bộ khung làm bằng bê tông cốt thép, sơn giả gỗ; chân tảng bằng bê tông cốt thép, sơn giả đá. Mái lợp 2 lớp ngói: Ngói lót và ngói mũi.

Tòa đại bái 3 gian 2 chái, gian giữa rộng 3,6m, các gian còn lại rộng 2,7m, có 4 hàng chân cột, các cột đều nhau, có đường kính 0,39m. Bộ vì làm theo kiểu  thượng giá chiêng hạ bảy. Dọc bờ nóc đắp Lưỡng long chầu nhật, thể hiện mong ước của người dân về cuộc sống mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt. Bốn góc mái tạo đao cong.  

Tòa hậu cung 3 gian 1 chái. Gian trong cùng tạo thượng cung khám thờ, cách mặt nền 2,7m. Toàn bộ thượng cung được bưng ván, tạo cầu thang lên xuống dễ dàng. Trong khám thờ được bài trí: Ngai thờ, lư hương, mâm bồng, đài nước, ống hương, ống hoa... Đình Thét còn lưu giữ được hệ thống di vật cổ vật phong phú: sắc phong, ngọc phả, long ngai, bài vị, áo vua, lư hương, hòm sắc, kiệu bát cống, mâm ấu, mâm bồng…

Tuy mới được phục hồi nhưng đình Thét được tạo dựng theo kiểu dáng kiến trúc truyền thống, cơ bản đảm bảo yêu cầu thẩm mỹ của ngôi đình làng và là không gian văn hóa để thực hành tín ngưỡng và bảo tồn các giá trị di sản văn hóa phi vật thể của địa phương, đặc biệt là di sản Hát Xoan. Lễ hội chính của đình Thét được tổ chức vào ngày 3 Tết Nguyên Đán hàng năm. Sáng mùng 3 tổ chức rước kiệu từ Đình ra miếu Lãi Lèn (di tích có liên quan trực tiếp đến hát Xoan), sau đó lại rước trả về Đình. Lễ vật có bánh chưng, bánh giầy và hoa quả. Đặc biệt vào tối ngày mùng 3 Tết có tổ chức hát Xoan tại cửa đình. Trong ngày hội đình Thét còn tổ chức các trò chơi dân gian như cờ tướng, kéo co, múa lân sư, làm bánh chưng, bánh giầy…

Đình Thét là công trình kiến trúc tín ngưỡng gắn với di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp của nhân loại - Hát Xoan Phú Thọ. Cùng với 2 làng Kim Đới, Phù Đức thì làng Thét là một trong 3 phường Xoan trên địa bàn xã Kim Đức. Theo truyền thuyết, hát Xoan có từ thời Hùng Vương dựng nước. Truyền thuyết kể rằng: Hoàng hậu vợ vua Hùng mang thai, đến kỳ sinh nở đau bụng mãi mà không đẻ được. Có người hầu gái tâu với vua về nàng Quế Hoa xinh đẹp, múa giỏi hát hay, nếu đón nàng về thì có thể đỡ đau mà sinh nở được. Vua nghe lời, cho mời Quế Hoa đến, giọng hát hay như chim hót và đôi tay múa dẻo của nàng đã giúp cho Hoàng hậu quên đau mà sinh được hoàng tử, mẹ tròn con vuông. Nhà vua mừng rỡ hết lời ngợi khen và truyền cho các con gái của mình phải theo học điệu hát múa ấy. Đó chính là điệu hát Xoan bây giờ, vì hát vào mùa Xuân nên gọi là hát Xuân, nhưng do trùng tên với tên gọi trong hoàng tộc nên đọc chệch thành hát Xoan. Về sau trong tiệc đình hàng năm, dân làng Kim Đức đều tổ chức hát Xoan để dâng Vua Hùng và cầu cho nhân khang vật thịnh, cuộc sống no đủ.

Năm 2009, đình Thét xã Kim Đức, thành phố Việt Trì được UBND tỉnh Phú Thọ xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh (tại quyết định 4704/QĐ-UBND, ngày 29/12/2009).